Het versterken van leerkrachten en lerarenopleiders om klimaatverandering effectief tegen te gaan in Zuid-Afrika
Klimaatonderwijs speelt een cruciale rol bij het aanleren van de juiste kennis en vaardigheden die nodig zijn om een van de grootste uitdagingen van deze tijd aan te pakken. In Zuid-Afrika doen ze dit via het Fundisa for Change-programma. Dit is een nationaal onderwijsnetwerk dat transformatief klimaat- en duurzaamheidsonderwijs ondersteunt en verbetert via de lerarenopleiding. Door gezamenlijke inspanningen hebben ze een brede waaier aan bronnen en materialen ontwikkeld om lerarenopleiders en leerkrachten te ondersteunen bij het integreren van deze fundamentele thema’s in hun lessen. Shanu Misser is de Nationale Coördinator van Fundisa for Change. In mei 2023 hadden we een gesprek met haar!Rode draad doorheen het curriculum
‘Fundisa for Change draait allemaal om het overdragen van de juiste kennis en vaardigheden om klimaatverandering aan te pakken. Het is een nationaal onderwijsnetwerk dat zich richt op het versterken van transformatief klimaat- en duurzaamheidsonderwijs via de lerarenopleiding’, legt Shanu uit. ‘Hoewel het Zuid-Afrikaanse curriculum belangrijke onderwerpen zoals een gezonde leefomgeving, sociale rechtvaardigheid en inclusie aanraakt, hebben we heel wat hiaten gevonden in de aanpak van klimaatverandering en duurzame ontwikkeling. Daarom werken we samen met milieuorganisaties, universiteiten, NGO's en overheidsinstanties om aanvullend lesmateriaal te ontwikkelen, variërend van biodiversiteit tot bedrijfskunde. Deze materialen, gecategoriseerd als generieke en meer specifieke leerstof, bieden leerkrachten een uitgebreide basis voor het behandelen van duurzaamheid in de meeste vakken.’De leerkracht en de onderwijspraktijk staan centraal
De primaire focus van het netwerk ligt op de professionalisering van leerkrachten en lerarenopleiders. Door nauw samen te werken met universitaire docenten, vakadviseurs en experts. ‘Leerkrachten zijn het best in staat om te vertellen wat een leerkracht moet en kan doen. Het enige wat ze nodig hebben, is in contact gebracht worden met de juiste personen en organisaties. We willen ervoor zorgen dat leerkrachten de ondersteuning en begeleiding krijgen die ze nodig hebben om duurzaamheid en klimaatverandering effectief te onderwijzen,’ zegt Shanu.‘Scholen maken deel uit van een bredere gemeenschap. Ze kunnen een cruciale rol spelen in het opbouwen van veerkracht. Aan de andere kant kan de gemeenschap ook invloed uitoefenen en de school ondersteunen. Door samen te werken, kunnen ze antciperen op de onmiddellijke effecten van klimaatverandering in de nabije omgeving.’ – Shanu Misser
Professionele leergemeenschappen
Samenwerking en kennisdeling zijn essentieel voor Fundisa for Change. ‘Het is meer dan alleen een training, het gaat erom van elkaar te leren en te leren van klimaatexperts en beleidsmakers,’ vertelt Shanu. ‘We geloven enorm in de kracht van samenwerking. Het draait allemaal om het delen van middelen en ideeën, waarbij iedereen wordt aangemoedigd om hun expertise en ervaringen bij te dragen. Deze gezamenlijke inspanning heeft tot doel de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en een consistente benadering van het onderwijzen van duurzaamheid en klimaatverandering in het hele land te bevorderen,’ zegt Shanu.‘Kinderen en jongeren zijn de leiders van morgen. We moeten ze handvaten aanreiken om alternatieve manieren van denken te ontwikkelen, innovatief te zijn en met nieuwe ideeën te komen. Klimaatonderwijs moet hen verbeeldingskracht en hoop geven dat iedereen iets kan doen!’ – Shanu Misser
Je kunt al het lesmateriaal vinden op de website van Fundisa for ChangeVVOB's klimaatproject in Zuid-Afrika
Van 2019 tot 2022 werkten VVOB en Fundisa for Change samen aan het Keep It Cool- Project. Honderd secundaire scholen in vijf districten in Zuid-Afrika werden geselecteerd om klimaatonderwijs integraal deel uit te laten maken van school- en klaspraktijken, met betrokkenheid van de lokale gemeenschap via veranderingsprojecten. Dit zorgde voor effectief onderwijs en leren over klimaatverandering: het verbinden van klimaatwetenschap met alledaagse kennis, gericht op de toekomst en authentiek ingebed in de context. Met deze praktische ervaring werden studenten en de gemeenschap gestimuleerd om lokaal relevante uitdagingen op het vlak van klimaatverandering te herkennen en mogelijke mitigatie- en adaptatiestrategieën uit te proberen, waardoor de impact en kwetsbaarheid voor klimaatverandering werden verminderd of veerkracht tegen toekomstige effecten werd vergroot.
Lees meer over het conceptuele kader van VVOB over klimaatonderwijs
